خصوصی‌سازی در ایران واقعیت ندارد

کارشناسان اقتصادی و حتی اقتصاددان‌های نهادگرا معتقدند که اگر خصوصی در واحد‌های تولیدی به درستی انجام شود می‌تواند به پویایی اقتصاد هر کشوری کمک کند. مانند چیزی که در چین، آلمان و … به نام خصوصی‌سازی مشاهده می‌کنیم می‎‌تواند در ایران هم اتفاق بیفتد ولی به‌دلیل دخالت نهادهای دولتی و بکارگیری افراد غیر متخصص باید بگوییم که خصوصی‌سازی در ایران با شکست مواجه شده است اما این خصوصی‌سازی در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری به شعار اکثر نامزدها تبدیل شده است چیزی که معاون سابق بانک مرکزی به فراز می‌گوید «بویی از واقعیت نبرده است.»

نیشکر هفت تپه، هپکو، ماشین‌سازی تبریز، آلمینیوم اراک و … از جمله واحدهای تولیدی هستند که خصوصی‌سازی باعث بحرانی شدن وضعیت آنها شده است. سیدعلی معتقد است که خصوصی‌سازی یکی از نیازهای اقتصاد ایران است ولی به شرطی که در ساختار آن اصلاحاتی انجام بشود.

پیش از این هم محمد صادق کوشکی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و تحلیل‌گر مسایل سیاسی و اقتصادی به فراز گفته بود «هیچ یک از خصوصی‌سازی‌ها که تاکنون انجام شده است از واگذاری شرکت هفت تپه به بخش خصوصی تا واگذاری کشت و صنعت به بی‌سابقه‌ها منجر به شکست شد.»

کمال سیدعلی، تحلیلگر مسایل اقتصادی و معاون ارزی سابق بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که آیا خصوصی‌سازی در ایران به معنای واقعی وجود دارد یا خیر به خبرنگار فراز می‌گوید: «در قانون اساسی و اصل 44 به خصوصی‌سازی به درستی اشاره شده است و کسی که می‌خواهد با سرمایه خود وارد فضای اقتصادی ایران بشود راه برایش باز است ولی در عمل می‌بینیم افرادی که نزدیک به دولت و سایر ارگان‌ها هستند در مزایده‌ها پیروز می‌شوند و به دلیل اینکه عملکرد مناسبی ندارند در ادامه راه باز می‌مانند و ان واحد تولیدی هم زیان‌ده خواهد شد.»

این تحلیلگر اقتصادی با اشاره به واگذاری‌هایی که به نام خصوصی‌سازی انجام شده است ادامه می‌دهد : «بعد از آغاز خصوصی‌سازی می‎بینیم که افرادی در راس شرکت‌ها و کارخانه‌ها قرار گرفته‌اند که به‌دلیل عدم کسب درآمد مجبور می‌شوند زمین واحد تولیدی را بفروشند، کارگران را اخراج کنند و یا به‌نام تولید و تهیه واحد اولیه ارزهای دولتی دریافت می‌کنند. فراموش نکنید که خاک این موضوع به چشم حاکمیت می‌رود و باعث افزایش بیکاری و از بین رفتن امنیت شغلی می‌شود.»

معاون ارزی سابق بانک مرکزی با تاکید بر اینکه خصوی‌سازی‌ها در ایران واقعیت ندارد اضافه می‌کند : «وقتی افرادی با نزدیکی به ارگان‌ها و نهادها سکان هدایت واحدهای تولیدی را در اختیار می‌گیرند و عمل‌کرد منفی از خود بر جای می‌گذارند مشخص می‌شود که خصوصی‌سازی در ایران بویی از واقعیت نبرده است. اگر می‌خواهیم خصوصی‌سازی واقعی را تجربه کنیم باید از ورود افراد غیر متخصص به مزایده‌ها و فروش واحد‌های تولیدی جلوگیری بشود در غیر این صورت این موضوع همچنان ادامه خواهد داشت.»

او در همین خصوص ادامه می‌دهد: «سال گذشته اعلام شد که میزان سرمایه‌گذاری در ایران کمتر از استهلاک ماشین‌های کارخانه‌ها است. این بدان معنا است که ما باید به صورت اساسی در مورد خصوی‌سازی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی تجدید نظر بکنیم و به افراد بدون وابستگی اجازه بدهیم که در اقتصاد ایران سهمی داشته باشیم. چون چیزی که اکنون وجود دارد اجازه فعالیت به این افراد را نمی‌دهد و این موضوع می‌تواند برای اقتصاد ایران زیان‌بار باشد.»

سیدعلی در واکنش به شعارهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری می‌گوید : «اصل این شعارها نه‌تنها منفی نیست بلکه بسیار راه‌گشا محسوب می‌شود ولی به شرط اینکه بعد از پیروزی در انتخابات و زمانی که به سِمت ریاست جمهوری می‌رسد این شعارها را فراموش نکنند. خصوصی‌سازی را باید به‌عنوان راه نجات ایران بدانیم زیرا در آینده نزدیک دولت و مجموعه حاکمیت توان افزایش سرمایه‌گذاری و پرداخت حقوق کارگران را نخواهد داشت. اصل خصوصی‌سازی کار درستی است و در همه دنیا هم انجام شده است و جواب گرفته‌اند. پس اگر همه دنیا این راه را انجام داده‌اند و جواب مثبت گرفته‌اند چرا ما نباید با کنار زدن چالش‌ها این جریان را به ثمر برسانیم.»

معاون ارزی سابق بانک مرکزی با پیشنهادی به نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه می‌دهد: « نامزدهای ریاست جمهوری به خصوصی‌سازی اشاره می‌کنند ولی به چالش‌هایی که برای این ماده قانونی به وجود آمده اشاره‌ای نمی‌کنند. یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که پیش پای خصوصی‌سازی وجود دارد ورود افراد غیر متخصص و وابسته به نهادها و سازمان‌ها است. در ابتدا باید این موضوع را برطرف کنند و با ایجاد «فضای امنیت اقتصادی» از سرمایه‌گذاران بخواهند برای بهبود وضعیت اقتصادی وارد میدان بشوند در غیر این صورت با شعار دادن و برطرف نکردن چالش‌های موجود تغییری رخ نخواهد داد.»