روس‌ها به راستی در آرزوی خودروسازی ما هستند؟!

علی تیموری، مدیرعامل سایپا در روز ۲۶ فروردین‌ماه در جمع خبرنگاران گفته که مسکو آرزو دارد که صنعت خودروی ایران را داشته باشد. این ادعا در حالی از زبان مدیرعامل یکی از زیان‌ده‌ترین خودروسازان کشور نقل شده که صحبت از ناکارآمدی انحصارگران بازار خودرو، سال‌هاست که از فرط تکرار، به کلیشه‌ای فرسوده تبدیل شده است.

پیش‌تر، مدیرعامل ایران خودرو، یکی دیگر از زیان‌ده‌های بازار خودرو ایران نیز گفته بود که بنز و هیوندای هم نمی‌توانند استانداردهای جدید را پاس کنند. این سندورم قیاس با غول‌های خودروسازی که جان مدیران صنایع انحصاری و بی‌کیفیت در ایران افتاده حالا، به مقایسه این صنعت کشور با همتایان در حال سقوط روسی نزول پیدا کرده است.

روسیه سابقه طولانی‌مدتی در توسعه صنعت خودروسازی و ماشین‌آلات دارد. از تولید اولین خودروی روسی با موتور بنزینی در سال ۱۸۹۶ و رساندن تعداد وسایل نقلیه تولید شده به هزار دستگاه در سال ۱۹۱۵، تا دستیابی به جایگاه پانزدهمین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان در سال ۲۰۱۰، همه از سوابق روس‌ها در صنعت خودروسازی است.

در سال ۲۰۱۰ و بعد از عبور از بحران مالی سال ۲۰۰۹، کار به جایی رسیده بود که صنعت خودروسازی روسیه، حدود  دو درصد از تولید خودرو در سراسر جهان را به خود اختصاص داده بود. با این وجود اما، با نگاهی کلی به این فرایند می‌توان دریافت که خودروسازی روسیه هرگز، به مطرح شدن در عرصه جهانی حتی نزدیک هم نشده است.

صنعت خودروسازی روسیه به ۴ بخش تولیدکنندگان داخلی، تولیدکننده‌های خارجی، سرمایه گذاری‌های مشترک و کمپانی‌های روسی تولیدکننده برندهای خارجی تقسیم می‌شود. چهار خودروی پرطرفدار در روسیه در سال ۲۰۰۹، همگی از تولیدات کمپانی AvtoVAZ بودند. خودروهای لادا پریورا، لادا سامارا و لادا کلاسیک با مجموع فروش بیش از ۲۲۰هزار دستگاه، پرفروش‌ترین خودروهای بازار روسیه بودند. این کمپانی با سهم ۵۰درصدی در بازار خودرو روسیه، در صدر لیست بزرگترین خودروسازان این کشور قرار گرفته است.

کمپانی Avtotor دومین خودروساز بزرگ روسیه است که مونتاژ کامل برندهای خارجی مثل کیا، ب‌ام‌و، کادیلاک و شورلت را انجام می‌دهد. این شرکت به طور میانگین، سهم ۱۰درصدی را در تولید و فروش خودرو را در روسیه به خود اختصاص داده‌است.  Avtoframos، سومین خودروساز بزرگ روسیه است که تحت سرمایه‌گذاری مشترک با رنو فرانسه فعالیت می‌کند. این شرکت، تولید مدل‌های رنو لوگان و رنو ساندرو را بر عهده دارد. فولکس واگن و فورد نیز به ترتیب چهارمین و پنجمین خودروسازان بزرگ روسیه‌اند. این پنج شرکت بزرگ در مجموع، درصد از کل خودروهای ساخت روسیه را تشکیل می‌دهند.

در سال ۲۰۱۶، هیوندای سولاریس اولین خودرو با برند خارجی بود که با شکستن رکورد فروش در روسیه، به تسلط ۴۵ساله خودروی لادا در بازار خودروی این کشور پایان داد. این اتفاق، پیش از جنگ اوکراین، نخستین ضربه را به صنعت خودروسازی بومی در روسیه وارد کرد.

آغاز جنگ اما، معادلات صنعت خودروسازی را در روسیه در هم ریخت. پس از تهاجم ارتش پوتین به اوکراین در سال ۲۰۲۲، فروش و تولید خودرو در روسیه به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در ماه می همان سال، تولید خودرو در این کشور با کمتر از ۴هزار تیراژ، به پایین ترین حد خود رسید. در اواخر سال ۲۰۲۲ نیز، روسیه الزامات ایمنی مربوط به کیسه هوا، کمربند ایمنی، سیستم ترمز ABS و همچنین استانداردهای آلایندگی هوا را کاهش داد.

به گزارش رویترز، صنعت خودروی روسیه در سال ۲۰۲۲، بدترین عملکرد خود را از زمان فروپاشی شوروی به ثبت رساند. تولید خودرو در این کشور، در پی تحریم‌های غرب و خروج خودروسازان جهانی شاهد کاهش ۶۷درصدی بود. بر اساس داده‌های سرویس آمار فدرال روسیه، واحدهای خودروسازی موجود در روسیه در سال ۲۰۲۲، تنها ۴۵۰هزار دستگاه خودروی سواری تولید کردند.

پس از آغاز جنگ، بخش خودروسازی روسیه تحت فشار تحریم‌ها خم شده‌اس؛ خودروسازان جهانی به طور دسته‌جمعی خاک روسیه را ترک کرده‌اند و حتی در مقطعی، فرایند تولید در کارخانه‌های روسیه به دلیل کمبود قطعات وارداتی متوقف شد.

با این حال اما، با درنظر گرفتن تمام شرایط پساجنگ که برای صنعت خودروسازی در روسیه پیش آمده، کیفیت خودروهای تولیدی در این کشور، هنوز بسیار بالاتر از تولیدات انحصارگران بازار خودرو در ایران و به نظر نمی‌رسد، خودروسازان روس، در آرزوی داشتن صنعت خودروی ایران باشند.

به نظر می‌رسد این ادعای مدیرعامل شرکت سایپا، درست مثل ادعاهای پیشین تنها و تنها خوراک تبلیغات داخلی داشته و بیشتر به توهم می‌ماند تا واقعیت! شاید بهتر باشد، خودروسازان زیان‌ده و بی‌کیفیت داخلی، به جای فرار از بار سوءمدیریت با توسل به چنین ادعاهایی، به این فکر کنند که شرایط یک صنعت انحصاری با سرمایه در گردش بسیار بالا چشور می‌تواند از وضعیت یک کشور درگیر جنگ و تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ نیز عقب مانده باشد؟