از وعده ساخت ۴ میلیون مسکن تا رضایت به آپارتمان ۲۵ متری

کلنگ مسکن ۲۵ متری در دولت سیزدهم زمین می‌خورد. این خبری است که مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران داده است. آن هم در دولتی که وعده ساخت سالی ۱ میلیون مسکن داده بود اما در در نهایت به مسکن‌های به اصطلاح کسپولی رضایت داده است. مسکن‌هایی که با سبک زندگی و فرهنگ ایرانی سازگار نیستند و البته مدیران این پروژه نیز به صراحت اعلام کردند که در آن از کشورهای آسیای شرقی الگو گرفته‌اند.

از سوی دیگر دولت در حالی به استقبال ساخت این مسکن‌ها می‌رود که کلیدواژه‌هایی همچون رفاه اجتماعی و کرامت انسانی مدام از زبان مسئولان آن تکرار می‌شد. 

مسکن ۲۵ متری از کجا آمده؟

مسکن‌های ۲۵ متری در دنیا پدیده ناشناخته‌ای نیست. به این مسکن‌ها به اصطلاح مایکروآپارتمان می‌گویند که در ایران نیز جسته و گریخته در نقاط مختلف ساخسته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. اما این نخستین بار است که مسئولان شهرداری و دولت از چنین پروژه‌ای به عنوان سیاست کلان خود در تامین مسکن حمایت می‌کنند. هرچند که این طرح ابتدا در سال ۹۸ از سوی مسئولان وقت شهرداری تهران مطرح شد اما با انتقادهای گسترده همراه و به همین دلیل پیگیری نشد. دو سال بعد ابراهیم رییسی با وعده‌های به عنوان رییس دولت انتخاب شد که یکی از آن‌ها ساخت مسکن به شکل گسترده و اختصاص زمین به شهروندان بود. او از سیاست‌ دولت‌های پیشین به ویژه روحانی درباره عدم ساخت مسکن لازم انتقاد کرد و قول داد که در دولت او سالی یک میلیون مسکن و در نهایت ۴ میلیون مسکن ساخته می‌شود تا این معضل در کشور حل شود.

وعده ساخت ۴ میلیون مسکن به کجا رسید؟

حالا در حالی که دولت سال دوم خود را به پایان رسانده، وعده ساخت سالی یک میلیون مسکن با توجیهات مختلف از سوی دولت‌مردان هنوز عملی نشده است. در همین حال اما در میانه‌های مرداد ماه رییس بخش مسکن وزارت راه و شهرسازی در یک برنامه اینترنتی به صراحت گفت که ، یک خانه ۲۵ متری برای حداقل‌های زندگی کافی است. کمی بعد استاندار تهران نیز ساخت مسکن با متراژ کوچک را برای شروع زندگی جوانان و تشکیل خانواده مناسب دانست و گفت: «در فاز بعدی و پس از این‌که جوان تشکیل خانواده داد می‌تواند واحد مسکونی خود را تبدیل به احسن کند.»

مطرح شدن مسکن‌های کسپولی پس از اظهارنظر مدیرعامل اتحادیه‌ تعارونی‌های عمرانی شهر تهران واکنش وزارت راه و شهرسازی را در پی داشت. این مدیر گفت که این طرح با عنوان مسکن اقتصادی و با هدف واحدهای کوچک متراژ ۲۵ تا ۳۵ متری با تکنولوژی نوین در دستور کار قرار گرفته است. در آن مقطع یعنی اواخر مرداد وزارت راه و شهرسازی به این موضوع واکنش نشان داد و انتساب خانه ۲۵ متری به وزارت راه و شهرسازی را تکذیب کرد. تکذیبی که نشان داد هنوز درباره این پروژه کشمکش‌هایی میان دست‌اندرکاران وجود دارد.

رونمایی از جزییات مسکن‌های کسپولی در تهران

حالا اما خبر رونمایی این پروژه و جزییات آن منتشر شده است. براین اساس قرار است این مسکن‌ها ۱۸۰۰ واحد ۲۵ تا ۳۵ باشند که در منطقه ۱۹ تهران ساخته می‌شود. بنابه گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران که این مایکروآپارتمان‌ها به صورت مبله و با قیمت حدودا متری ۲۵ میلیون واگذار می‌شوند که برای واحدهای ۲۵ متری ۶۲۵ و ۳۵ متری ۸۷۵ میلیون قیمت خواهد داشت. خشایار باقرپور گفته که مدیریت شهری و دولت نگاه مثبتی به این پروژه دارد و در راستای بستر مناسب برای تشکیل خانواده و افزایش جمعیت است.

احتمالا فروش این مسکن‌ها نیز از طریق پیش‌فروش و سرمایه‌گذاری مردمی به شکل تعاونی خواهد بود. هرچند که هنوز جزییاتی از کم و کیف طرح فروش پروژه منتشر نشده است. 

چرا الگوبرداری از شرق آسیا برای ایران اشتباه است؟

 در حالی است که دولت سیزدهم همواره از لزوم حمایت از سبک زندگی ایران و اسلامی صحبت کرده مدیران پژوه مسکن‌های کپسولی از الگوگرفتن از کشورهای شرق آسیایی خبر دادند. در حالی که چند نکته مهم در قیاس ایران با این کشورها وجود دارد.

نکته نخست اینکه در کشورهای شرق آسیایی که تراکم جمعیت بالا و مساحت زمین کم دارند این مسکن‌ها در شهرهای بزرگ و پرجمعیت ساخته می‌شوند. به طور مثال کشور اندونزی ۲۷۵ میلیون نفر و ژاپن ۱۲۵ میلیون نفر جمعیت دارد. چین نیز با حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر پرجمعیت‌ترین کشور جهان است. بنابراین نمی‌توان نسبت جمعیت و مساحت این کشورها را با ایران که فقط ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد مقایسه کرد.  

 نکته دیکر درباره این کشورها هماهنگی اینگونه آپارتمان‌ها با فرهنگ و پیشینه آن‌هاست. مسکن‌های کوچک حتی در دوره پیشامدرن نیز در کشورهای شرق آسیایی رواج داشته است. اما در ایران این موضوع در نقاط مختلف مشاهده نمی‌شود و حتی وزارت کشور نیز فضای استانداردی که یک فرد برای زندگی به آن نیاز دارد را حداقل ۴۰ تا ۵۰ متر اعلام کرده است.

 حال چگونه دولت سیزدهم با شعارهای حداکثری به سمت ساخت ۱۸۰۰ واحد مایکرو آپارتمان در شهر تهران رفته. جایی که به نظر می‌رسد فقط مکانی برای خواب و نیازهای اولیه شهروندان است و اثری از کرامت انسانی و رفاع اجتماعی در آن دیده نمی‌شود.