تکلیف واگذاری خانه تاریخی بروجردی‌ها چه می‌شود؟

چند روزی است که ماجرای واگذاری خانه تاریخی بروجردی کاشان بحث داغ رسانه‌ها شده است. در پی اعتراض‌هایی که حول واگذاری خانه بروجردی توسط تعدادی از فعالان و کارشناسان حوزه میراث‌فرهنگی صورت گرفته، میراث‌فرهنگی کاشان این موضوع را تکذیب می‌کند.

اما همچنان حاشیه‌های این خانه و ابهامات فعالان میراث سر جای خود قرار دارد. تعدادی از کارشناسان میراث در این باره می‌گویند؛ اهالی حامی میراث هیچ مشکلی با واگذاری خانه بروجردی به یک سرمایه‌گذار ندارند. اما همه این‌ها در صورتی است که به کاربری و بافت این خانه آسیبی وارد نشود. 

در این باره بیشتر بخوانید:

چوب حراج به یک اثر ملی برای ساخت اداره میراث فرهنگی!

روزنامه اینترنتی فراز در پی حواشی این بنا با یک متخصص باستان‌شناسی و یک مسئول اداره میراث‌فرهنگی کاشان گفت‌وگو کرده است. 

این مسئول می‌گوید: «شخصی که سرمایه‌دار است و در حال ساختن هتل در کنار خانه بروجردی است در نشست‌ خصوصی خود از خرید خانه بروجردی صحبت کرده است. در آن مهمانی یک‌سری معمار و دوست‌داران میراث بوده‌اند که گفتند آقای «آ…» قصد خریداری خانه بروجردی را دارد. این در حالی است که هیج‌جایی میراث از واگذاری خانه بروجردی صحبتی نکرده‌است». 

او ادامه می‌دهد: «بحث خانه بروجردی خیلی پیچیده شده است. به دلیل مسائل مالی، نگهداری خانه بروجردی سخت شده است. حدود ۴ دهه است که این خانه اداره میراث شده و حضور ما به عنوان کارمند هم برای مجموعه آسیب‌زا است. اگر جایی خارج از این مجموعه برای ما پیدا شود خیلی بهتر است. این موضوع به نگهداری بهترخانه بروجردی کمک می‌کند». 

این منبع می‌گوید: «ما با شهرداری صحبت کرده‌ایم که جایی را به ما برای ساختن اداره بدهند. اما قرار نیست در قبال ساخت اداره، خانه بروجردی به کسی واگذار شود. اگر هم بنا باشد این اتفاق بیفتد ما نمی‌توانیم بدون اجازه به‌عنوان اداره این کار را انجام دهیم. این طرح و برنامه باید به وزارت‌خانه رفته و تایید شود. اما نه به‌عنوان یک هتل، ما گفته‌ایم اگر زمانی بخش خصوصی بخواهد به این موضوع ورود پیدا کند با همین کاربری فعلی خود باشد».

او با تاکید بر این‌که واگذاری خانه بروجردی هیچ‌وقت اتفاق نمی‌افتد، ادامه می‌دهد: «این به معنی این است که آن سرمایه‌گذار حق ندارد خانه را رستوران و یا هتل کند. اگر این موضوع بخواهد اتفاق بیفند، سرمایه‌گذار باید به وزارت‌خانه و صندوق حفظ احیا رفته تا طرح قبول شود. اگر همه این‌ها تایید شود، بدون تغییر کاربری است. باید مانند الان برای بازدید عموم و گردشگری باشد».

این مسئول اداره میراث کاشان می‌گوید: «آقای «آ…» حتی هیچ درخواستی‌ام نداده است که این موضوع بخواهد تایید شود یا نشود. این صحبت‌ها فقط از سمت ایشان در بین جمع‌های خودشان اتفاق افتاده است. قطعا اگر بنا به تایید این کار باشد، شرایطی برای سرمایه‌گذار در نظر گرفته می‌شود. خانه بروجردی یک برند برای کاشان محسوب می‌شود».

او ادامه می‌‌دهد: «آقای «آ…» قطعا خوشش می‌آید این خانه را بگیرد تا حتی بعدها بتواند راهی به هتل خودش باز کند. خانه تاریخی بروجردی یکی از بارزترین خانه‌های ایران است، قطعا سرمایه‌گذاران دوست دارند این خانه را خریداری کنند. مالک خانه بروجردی‌ها بودن چیز کمی نیست، اما میراث هیچ‌وقت این اجازه را به کسی نمی‌دهد. اگر بنا به واگذاری این خانه باشد، نیاز به مصوبه وزارت میراث‌فرهنگی دارد و در صورت موافقت به واگذاری، تنها برای بازدید گردشگری و کاربری فعلی تصویب خواهد شد نه اقامتی». 

اما بر اساس حواشی و شنیده‌ها، قطعا بعد از واگذاری خانه بروجردی به یک سرمایه‌گذار، کاربری آن به نفع سیاست‌های سرمایه‌گذار تغییر خواهد کرد. با تغییر کاربری خانه بروجردی، بی‌شک به بافت این بنا آسیب جدی وارد خواهد شد. از سوی دیگر با وجود دفتر اداری سازمان میراث فرهنگی کاشان در خانه بروجردی، به دلیل رفت‌وآمد زیاد و کاربری اداری، تاکنون آسیب‌هایی به این خانه وارد شده است.

در ادامه، اظهارات یک باستان‌شناس و متخصص میراث‌فرهنگی را در گفت‌وگو با فراز بخوانید.

این باستان‌شناس با بیان این‌که خانه بروجردی که یکی از نمادهای معماری پس از اسلام است، ذره ذره در حال آب شدن است، می‌گوید:«برای خانه بروجردی یا باید یک طرح ملی مطرح شود که بگویند ما سالانه یک مقداری از آن را مرمت می‌کنیم و این‌گونه اداره میراث کاشان از آن‌جا بیرون برود. یا یک شرکت خصوصی آن‌جا را بگیرد. مسئله این است که این خانه باید از دست میراث نجات پیدا کند». 

او ادامه می‌دهد: «ما می‌گوییم که این خانه باید نجات پیدا کند، یکی از راهکارهای مطرح شده واگذاری به بخش خصوصی است. یک نفر هم  اعلام آمادگی کرده است. ممکن است اصلا به او داده نشود و این ماجرا تمام شود. اما فعالان باید بدانند اگر قرار بر واگذاری شد به چه صورت واگذاری صورت خواهد گرفت؟ انتظارات سازمان و کارشناس میراث فرهنگی از کسی که مثلا خانه به او واگذار می شود چه انتظاراتی است؟».

این استاد دانشگاه با بیان این‌که برای هر کاری باید  یک فرایند قانونی طی شود، می‌گوید: «هرچند در این فرایند قانونی اگر بنا به واگذاری باشد، آن‌ها به هر شخصی که بخواهند واگذار می‌کنند. ما به عنوان افکار عمومی و کسانی که نگران میراث هستیم باید ببینیم کسی که به اینجا می‌آید در درجه اول توان نگهداری را داشته باشد و بدتر نشود. این آقایی که علاقه به گرفتن خانه بروجردی دارد، شخص بیزینسی و هتل داری است. آدم بسیار با نفوذی هم است».

او ادامه می‌دهد: « ۲۰۰ خانه در کاشان واگذار شده است. اما باید مشخص شود اگر بنا به واگذاری این خانه باشد چه شرایطی برای آن مشخص و تعیین می‌شود؟ بعد از واگذاری چه کاربردی خواهد داشت؟ شرط‌ها مهم است. این‌که آن خانه مرمت و حفظ شود و وضعیت آن از چیزی که الان است بهتر شود. در غیر این‌صورت این مهم نیست که به چه کسی واگذار شود. نباید طوری شود که فردا روزی لعنت مردم پشت سر میراث باشد». 

این متخصص حوزه باستانی می‌گوید: «میراث تازه در حال پا گرفتن است و افراد از هرجایی می‌آیند و هزینه و مرمت می‌کنند. قطعا در این فرایند آسیب‌هایی دیده می‌شود و زدوبندهایی خواهد بود. اما نباید به گونه‌ای شود که هیچ سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاری نیاید. قطعا هر کسی برای سرمایه‌گذاری می‌آید برای سود خودش می‌آید. اگر زمانی بود که دولت پولی داشت برای مرمت بناها و بودجه تعیین می‌کرد مسئله فرق داشت».

او ادامه می‌دهد: «باید پرسید در این ۲۰سال که اداره میراث در خانه بروجردی بود، مجموع این سال‌ها چقدر برای این خانه هزینه کرده است؟ واگذاری در صورتی که آسیبی به بنای تاریخی نرسد و کاربری آن تغییر نکند مشکلی ندارد. منطق می‌گوید باید بررسی کنیم خانه‌های تاریخی چه نوع کاربری داشته باشند که علاوه بر این‌که کاربری تغییر نمی‌کند و آسیبی به خانه نمی‌رسد درآمد نیز داشته باشد».

این دکتر باستان‌شناسی می‌گوید: «این‌که خانه‌های تاریخی را به سرمایه‌گذار واگذار نکنیم تا از آن نگه‌داری شود، فقط آسیب بیشتری به خانه می‌زند. تفکر ایده‌‌آلیستی که می‌گوید به میراث دست نزنیم، بیشتربه میراث ضرر می‌زند. میراث نمی‌تواند مانند یک درخت رشد کند. یا باید بگذاریم میراث  خراب شود و یا یک بهره‌برداری شود. این بیشتر به نفع میراث است زیرا باعث می‌شود حداقل بنا یک رونقی بگیرد».

او در پایان می‌گوید: «حال در این بهره‌برداری امکان این‌که برای مثال ۵ درصد از بنا آسیب ببیند وجود خواهد داشت. وگرنه در حال حاضر به‌طور مثال از ۲۰۰ خانه‌ای که در کاشان مرمت شده است، خیلی از آن‌ها به روش درستی مرمت نشده‌اند. بهتر است از بنا بهره‌برداری شود اما نه به‌صورتی که کاربری آن تغییر کند».