چراغ سبز تهران به مذاکره غیرمستقیم | راهی که روحانی رفت و رئیسی نیمه‌تمام گذاشت

پس از گذشت دو هفته از تحویل نامه ترامپ به مقامات ایرانی، وزیر امور خارجه اعلام کرد که جوابیه تهران به واشنگتن از طریق عمان ارسال شده است. سلطان عمان دریافت این پاسخ را به کاخ سفید اطلاع داده است. با توجه به اظهارات اخیر وزیر امورخارجه و واسطه‌گری عمان به جای امارات، به نظر می‌رسد ایران همچنان بر سر مواضع خود در رابطه با آمریکا ایستاده است.

سیدعباس عراقچی روز پنجشنبه تایید کرد که پاسخ رسمی ایران به نامه «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا، روز چهارشنبه ۶ فروردین ماه از طریق کشور عمان ارسال شد. به‌دنبال اعلام رسمی ایران، مبنی بر ارسال پاسخ نامه رئیس‌جمهور آمریکا از کانال عمان، وزارت خارجه عمان به طور رسمی به دولت آمریکا اطلاع داد که پاسخ ایران به نامه دونالد ترامپ را دریافت کرده است. عمان تایید کرد که ظرف چند روز آینده پاسخ ایران به نامه ترامپ را به کاخ سفید می‌رساند.

عراقچی: مذاکره مستقیم در شرایط فشار حداکثری بی‌معناست

وزیر امور خارجه ایران در رابطه با جزئیات جوابیه ایران گفت: «این پاسخ رسمی شامل نامه‌ای است که در آن نقطه‌نظرات ما در رابطه با وضعیت جاری و نامه آقای ترامپ به طور کامل تشریح شده و به اطلاع طرف مقابل رسانده شده است.» عراقچی همچنین با تاکید بر موضع ایران مبنی بر عدم مذاکره مستقیم با آمریکا گفت: «سیاست ما همچنان بر عدم مذاکره مستقیم در شرایط فشار حداکثری و تهدیدات نظامی قرار دارد اما مذاکرات غیرمستقیم، همان‌طور که در گذشته نیز وجود داشته، می‌تواند ادامه یابد. مذاکرات غیرمستقیم هم توسط دولت جناب آقای روحانی و هم توسط دولت شهید رئیسی صورت گرفته بود.»

سیدعباس عراقچی همچنین در تماس تلفنی اخیر خود با وزیر امور خارجه انگلیس، مذاکره مستقیم در شرایط فشار حداکثری و تهدید نظامی را بی‌معنا دانست و در عین حال بر آمادگی تهران برای دنبال‌کردن رویکرد دیپلماتیک تاکید کرد. به نظر می‌رسد اظهارات وزیر امور خارجه ایران با افزایش تحریم‌های اقتصادی آمریکا و گسترش تحرک نظامی ایالات متحده در منطقه مرتبط است.

افزایش تحریم‌ها علیه ایران و حمله نظامی مستقیم به یمن

دونالد ترامپ ۱۶ بهمن ماه با امضای سندی مبنی بر تداوم سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران، ادعا کرد که آماده گفتگو با رئیس جمهوری ایران است. او با بیان این ادعا که برای امضای این سند تردید داشته، مدعی شد: «این برای ایران خیلی سخت است. امیدوارم مجبور نباشیم خیلی از آن استفاده کنیم.» بر اساس اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، از زمان صدور دستور اخیر ترامپ، چهار دور تحریم‌ علیه فروش نفت ایران به‌منظور فشار حداکثری به تهران اعمال شده است.

افزون بر این، دولت ترامپ از ۲۵ اسفند، ایالات متحده حملات گسترده‌ای به خاک یمن انجام داده است. این حملات مهم‌ترین عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه، از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ به حساب می‌آید. ترامپ مدعی شده است که این حملات برای نابودی جنبش انصارالله یمن به عنوان نیروهای نیابتی ایران، صورت می‌گیرد.

در میانه این تحرکات سیاسی و نظامی از سوی دولت ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ماه گذشته اعلام کرد نامه‌ای برای رهبر ایران فرستاده و درخواست مذاکره داده است.

عمان همچنان شریک معتمد ایران در منطقه

ترامپ روز جمعه ۱۷ اسفندماه در مصاحبه شبکه فاکس‌بیزنس ادعا کرد نامه‌ای برای رهبر جمهوری اسلامی فرستاده و در آن اعلام کرده که ترجیح می‌دهد به جای اقدام نظامی، برای رسیدن به یک توافق مشترک با ایران مذاکره کند. او در ادامه تاکید کرد که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. با این حال، هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد همان روز اعلام کرد ایران هنوز نامه‌ای از دونالد ترامپ دریافت نکرده است.

سرانجام، در جریان سفر یک هیئت اماراتی به ریاست «انور قرقاش»، مشاور دیپلماتیک کشور امارات عربی متحده، روز چهارشنبه ۲۲ اسفندماه نامه ترامپ به مقامات ایران تحویل داده شد. با این‌حال، تهران ترجیح داد پاسخ خود را از طریق عمان ارسال کند، نشانه‌ای که حاکی از اعتماد بیشتر ایران به مسقط در مذاکرات حساس با واشنگتن است.

عمان سال‌هاست که به‌عنوان یک میانجی بی‌طرف در روابط ایران و آمریکا عمل کرده است. مسقط از مذاکرات منتهی به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ گرفته تا تبادل زندانیان میان دو کشور، همواره نقشی کلیدی ایفا کرده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که ترامپ با انتخاب امارات به عنوان واسطه‌ دور جدید مذاکرات با ایران، قصد داشت این پیام را برساند که معادلات تغییر کرده است. حالا به نظر می‌رسد ایران هم تلاش دارد مسیرهای سنتی ارتباط با آمریکا را بدون تغییر در معادلات منطقه‌ای حفظ کند؛ به همین خاطر عمان بار دیگر واسطه شده است.