دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا : امروز باید منتظر چه چیزی باشیم؟!

«سیدعباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران، روز جمعه اعلام کرد که ایران با برگزاری دور چهارم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده موافقت کرده است. عراقچی اعلام کرد در مورد ساعت شروع مذاکرات، منتظر هماهنگی طرف عمانی هستند. عراقچی همچنین اعلام کرده است که سفر برنامه‌ریزی‌شده‌اش به قطر و عربستان سعودی در روز شنبه در چارچوب «مشورت‌های مداوم» با کشورهای منطقه برای «پرداختن به نگرانی‌ها و منافع مشترک» در خصوص مسئله هسته‌ای انجام می‌شود.

سخنگوی وزارت امور خارجه، با اشاره به حضور هیئت فنی در چهارمین دور از مذاکرات غیر مستقیم ایران - آمریکا، اعلام کرد: «من می‌توانم در مورد هیئت نمایندگی خودمان اظهار نظر کنم. هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران متشکل از کارشناسان و متخصصان مورد نیاز در این مرحله از گفتگوها، در خدمت منافع عالیه کشورمان است.» با این حال، شبکه خبری سی‌ان‌ان پیش از این اعلام کرده بود که هیچ تیم فنی‌ در دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا حضور نخواهد داشت و مذاکرات در سطح مقامات ارشد با محوریت برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌یابد. همچنین، خبرگزاری آکسیوس گمانه‌زنی کرده است که دور چهارم مذاکرات شامل گفتگوهای مستقیم و غیرمستقیم باشد.

دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا، پس از یک هفته وقفه در حالی از سر گرفته می‌شود که اظهارنظرهای اخیر طرفین مذاکره گمانه‌زنی‌ها از روند این دور از مذاکرات را شدت بخشیده.

عراقچی: روند مذاکرات رو به جلوست | ویتکاف: تاسیسات هسته‌ای ایران باید برچیده شود

از آغاز مذاکرات ایران و آمریکا، کشورهای غربی پیوسته ادعا می‌کنند برنامه هسته‌ای ایران با هدف ساخت سلاح هسته‌ای طراحی شده است. با این همه، مقامات ایران بارها تاکید کرده‌اند که این برنامه‌ کاملا غیرنظامی است. با این حال، آمریکایی‌ها خواهان نوعی از برنامه راستی‌آزمایی هستند که آن‌ها را نسبت به این موضوع مطمئن کند. با این حال، وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی نوشته است که موضع دولت ترامپ در مورد برنامه هسته‌ای ایران متزلزل است و به گفته مقامات دولت، موجب بحث‌های داخلی قابل‌توجهی شده است. به گزارش این روزنامه آمریکایی، «ترامپ می‌گوید مذاکرات هسته‌ای با ایران به خوبی پیش می‌رود.»

عراقچی روز جمعه در گفتگویی در مورد روند گفتگوها با آمریکا گفت: «مذاکرات در حال پیشرفت است و طبیعتا هرچه جلوتر می‌رویم، مشورت‌ها و بررسی‌های بیشتری لازم است.» او افزود: «هیئت‌ها نیاز دارند زمان بیشتری برای بررسی مسائل مطرح‌شده داشته باشند. اما آنچه مهم است این است که مسیر رو به جلو طی می‌شود و به‌تدریج وارد جزئیات می‌شویم.»

ویتکاف نیز در مصاحبه‌ای با برایبارت نیوز گفت که ایرانی‌ها اعلام کرده‌اند نمی‌خواهند سلاح هسته‌ای داشته باشند و ایالات متحده در این مورد «سخن آن‌ها را باور می‌کند». او افزود: «اگر چنین احساسی دارند، پس تأسیسات غنی‌سازی‌شان باید برچیده شود. آن‌ها نباید سانتریفیوژ داشته باشند. تمام سوخت موجودشان باید رقیق‌سازی شده و به مکان دوری ارسال شود — و اگر می‌خواهند برنامه‌ای غیرنظامی داشته باشند، باید آن را به برنامه‌ای غیرنظامی تبدیل کنند.»

وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی از پشت‌پرده مذاکرات ایران و آمریکا، مدعی شده است که «ویتکاف پیشنهادی ارائه داده مبنی بر اینکه اگر ایران با برچیدن برنامه هسته‌ای خود موافقت کند و اورانیوم غنی‌شده را از آمریکا خریداری کند، ایالات متحده تحریم‌ها را لغو خواهد کرد و گزینه اقدام نظامی را کنار خواهد گذاشت. با این حال، ایران تاکنون تلاش کرده سانتریفیوژهای خود را حفظ کند و هیچ نشانه‌ای از برچیدن فعالیت‌های هسته‌ای خود نشان نداده است.»

این روزنامه آمریکایی تاکید می‌کند «موضع مشخصی از سوی آمریکا درخصوص اینکه «برچیدن» دقیقا به چه معناست، وجود ندارد.» ترامپ روز چهارشنبه در پاسخ به خبرنگاران گفت: «ما هنوز آن تصمیم را نگرفته‌ایم»، درحالی‌که چند روز پیش‌تر به شبکه ان‌بی‌سی گفته بود که تنها گزینه قابل‌قبول برای او «برچیدن کامل» خواهد بود. 

دور چهارم گفتگوها، از متن تا حاشیه

در ادامه برگزاری دو دور از مذاکرات در مسقط و برگزاری یک دور در شهر رم، قرار بود دور چهارم از مذاکرات روز شنبه ۱۳ اردیبهشت ماه برگزار شود. با این حال، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد بر اساس توافق انجام‌شده، دور چهارم مذاکرات به دلایل لجستیک و فنی به تعویق افتاده است. هرچند مقامات عمان نیز این موضوع را تایید کردند، سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته بود زمان و مکان حضور ایالات متحده در دور چهارم مذاکرات نهایی نشده بود.

طرفین مذاکره، گفتگوهای سه دور گذشته را سازنده توصیف کرده بودند و به نظر می‌رسید این روند ادامه یابد. با این همه، تحلیلگران معتقدند وضع تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و اظهارنظر ترامپ مبنی بر این که «هر کشوری از ایران نفت بخرد حق تجارت با امریکا را ندارد»، مانع از برگزاری دور چهارم مذاکرات شد. وزارت خارجه ایران، پس از وضع این تحریم‌ها در طول برگزاری مذاکرات، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «ایران ضمن تاکید بر تعهد به مسیر دیپلماسی و اعلام آمادگی برای ادامه مذاکرات، به‌هیچ‌عنوان رویکردهای مبتنی بر تهدید و فشار را - که همگی برخلاف اصول منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل بوده و با هدف ضربه‌زدن به منافع ملی ایران و تضییع حقوق انسانی هموطنان ایرانی طراحی شده است - برنمی‌تابد.»

برخی دیگر معتقدند برکناری «مارک والتز»، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا، که از چهره‌های ضدایرانی دولت ترامپ به شمار می‌رود، در این موضوع تاثیر داشته است. والتز و «مارک روبیو»، وزیر خارجه آمریکا، از چهره‌های تندرویی به شمار می‌روند که در مقابل «استیو ویتکاف» و «جی‌دی‌ونس»، معاون اول آمریکا، خواستار فشار حداکثری بر ایران هستند.

سفر آتی دونالد ترامپ به خاورمیانه نیز از دیگر اتفاقاتی بود که به گمان رسانه‌ها، بر برگزاری دور چهارم مذاکرات سایه افکند. یکی از اصلی‌ترین حواشی در طی روزهای اخیر، بحث از جعل نام «خلیج فارس» بود؛ روز چهارشنبه، آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه مدعی شد که رئيس‌جمهور آمریکا قصد دارد در سفر خود به عربستان سعودی، «خلیج فارس» را با عنو «خلیج عربی» بخواند. ترامپ این خبر را تایید یا تکذیب نکرد ولی وزیر خارجه و دیگر مقامات و مردم ایران، به طور صریح نسبت به این اقدام احتمالی اعتراض کردند.

در هر حال، با وقفه‌ای یک هفته‌ای، قرار شد این گفتگوها ادامه پیدا کند. با این همه، اظهارنظرهای ضدونقیض از سوی طرفین مذاکره‌ و حواشی اخیر همچنان بر دور جدید مذاکرات سایه انداخته است. باید منتظر ماند تا دید این بار هر یک از مقامات ایرانی و آمریکایی، گفتگوها را چطور توصیف می‌کنند.