دجله و فرات

کاهش ۲۷ درصدی سطح آب رودخانه‌های دجله و فرات به دلیل بارندگی کم و محدودیت‌های آب در بالادست این رودخانه‌ها، عراق را با خشک‌ترین سال خود از سال ۱۹۳۳ تاکنون مواجه کرده است.

میادین میوه و تره‌بار ایران را کانتینربر‌های هندوانه‌کش ترکیه محاصره کردند! این، بزرگ‌ترین فاجعه صادرات آب از سرزمین خشک و نیمه‌خشک ایران به سرزمین پر آب ترکیه است که در سال‌های آینده با سد‌هایی که ترکیه روی دجله می‌زند و ایران و عراق را خشک‌تر از گذشته می‌کند، فاجعه‌بارتر نیز می‌شود. ایجاد گرد و خاک‌های کنونی در استان خوزستان و کشور نیز یکی از مصادیق این فاجعه است. ترکیه با ساخت سدهای عظیم بر سرچشمه رودهای دجله و فرات ، بین ۵۰ تا ۷۰ درصد آب این ۲ رودخانه را پشت بتن‌های سخت محصور کرده تا سرزمین‌های خشک در پایین دست، نمناک نشوند. منظور اجرای طرح «گاپ» است که با جلوگیری از ورود آب به کشورهای درگیر جنگ و فقر، چون سوریه و عراق، حالا آن‌ها را نیز با مشکلات جدی‌تر در حوزه معیشت و آب و هوای پاک مواجه می‌کند. هم‌اکنون وسعت مناطق غبارخیز داخلی ایران ۳۵ میلیون هکتار است که در ۲۳ استان پراکنده شده و هر سال ۴ میلیون‌ و ۲۳۰ هزار تن گردوغبار از آن بر می‌خیزد. از سویی کانون گردوغبارها با منشاخارجی عددی در حدود ۲۷۹ میلیون هکتار است که ۷ برابر کانون‌های داخلی است و میزان غبارخیزی آن ها ۱۸۰ میلیون تن در هر سال است. این رقم در پی آغاز بهره‌برداری سد ایلیسوی ترکیه طی ۶ ماه اخیر، به‌زودی افزایش بیشتری خواهد یافت و مناطق بیشتری از بستر دجله و فرات خشک خواهد شد. حال و در شرایط بحرانی جنوب کشور که بخش بزرگی از آن متاثر از سدسازی در ترکیه است، خبر صدورِ روزانه ۷۰۰ کانتینر هندوانه به ترکیه و عراق که در مناطق خشک ایران کشت می‌شود، دیگر نور علی نور است!

اردوغان و تفنگ آبی او در منطقه سال هاست مرکز بحث است اما این موضوع به واسطه آلودگیِ شدیدِ هوای ایران و تاثیرات گسترده بر طبیعت و مسائل زیست محیطی، اخیرا جنبه جدی تری به خود گرفته است بیش از چهار دهه قبل یعنی هم‌زمان با وقوع انقلاب اسلامی ایران، درست در دوران کم‌کاری‌ها و خطاهای بزرگ و کوچک در مدیریت آبی بود که دولت‌های مختلف ترکیه برای پیشبرد طرح توسعه ناپایدار گاپ، بیشترین سوءاستفاده را کرده‌اند از زمان وقوع جنگ بین کشورهای ایران و عراق و وقوع جنگ داخلی در سوریه، ترکیه به‌عنوان همسایه این کشورهای درگیر جنگ، و در دورانی که همه توجه سیاست‌مداران و مقامات دولتی کشورهای منطقه متوجه چالش‌های سیاسی جنگ ایران و عراق و تنش‌های داخلی سوریه و عراق بود، از این فرصت نهایت بهره‌برداری را برده‌اند و ایده‌های بلندپروازانه خود را عملیاتی و چندین پروژه آبی را اجرا کرده است، پروژه‌های آبی که بیش ازجنگ، به کشورهای پایین‌دست خسارت وارد کرده و از این پس نیز وارد خواهد کرد.

شاخص آلودگی هوا ۴۹۰ و خطرناک عنوان شد اما مسئولان فقط به هشدارهای سطحی بسنده کردند در حالی که در برخی کشورهای جهان برای ایندکس ۳٠٠ شهرها را تخلیه می کنند!‌ گفته شده ذرات معلق کوچک‌تر از ده میکرون بخش های دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا را نیز به وضعیت مشابه و خطرناک رسانده اند.‌