مرور استدلالهای هر دو گروه از موافقان و مخالفان مهاجرت افغانها به ایران شاید انسان ایرانی را بر سر یک دوراهی قرار دهد؛ از یک سو از منظر اخلاقی نمیتواند بپذیرد که مهاجران افغان از ایران اخراج شوند و از سویی دیگر، نمیتواند مشکلات موجود را انکار کند. آن طور که دکتر «مرتضی مردیها»، پژوهشگر اجتماعی میگوید: «این موقعیت انسان در جهان معاصر است. انسانی که رمانتیک نیست و نمیخواهد خودش را گول بزند. از آن طرف هم نمیخواهد صرفا به صورت حسابگرانه دست به عمل بزند.»
امروز، موج مهاجرت دانشآموزان ایرانی به کشورهای دیگر به پدیدهای گسترده تبدیل شده است؛ سالانه هزاران دانشآموز به امید تحصیل در دانشگاههای برتر یا فرار از محدودیتهای کنکور سراسری، کشور را ترک میکنند. این موج مهاجرت ، بازار موسسههای مهاجرتی را رونق داده و هزینههای سنگینی را به خانوادهها و اقتصاد کشور تحمیل کرده است.
اخذ ویزا، اخذ مجوز کار، خرید بیزنس، اپلای شغلی، اپلای تحصیلی، اقامت شهروندی، انتقال سرمایه، خرید ملک... اینها فقط بخشی از مواردی است که موسسههای مهاجرتی به مردم سرگردان و نگران وعده میدهند و آنها را پای قراردادها چند هزار دلاری مینشانند.
با آن که کشور با کمبود ۱۰۰ هزار پرستار مواجه است، وزارت بهداشت حاضر نیست حدود ۲۰ هزار پرستارِ طرحی را که طرح خود را گذراندهاند و در دوره کرونا نیز سنگ تمام گذاشتند، به کار گیرد.
شرایط سیاسی و اجتماعی کشور بهطور محسوس روی تعداد افرادی که میخواهند دورهی آیلتس یا تافل بگذرانند، تاثیر دارد. هر دوره با شروع یا پایان یک وضعیت پرالتهاب، این تغییر کاملا واضح است.