محوطه باستانی

یک سکه‌ نادر و منحصربه‌فرد سِلتی در محوطه‌ای در آلمان پیدا شده است، که هرگز محل زندگی سِلت‌ها نبوده است.

در اعماق فلات خشک و بی‌رحم ایران، جایی که بادهای سوزان کویر با گرمای طاقت‌فرسا زندگی را به محاق می‌کشند، رازی هزاران ساله در دل سنگ بستر پنهان مانده بود. شهری که در عمق ۵۰ متری زمین جریان حیات داشت؛ تونل‌هایی به طول ده‌ها کیلومتر که همچون شریان‌های پنهان به یکدیگر پیوند می‌خوردند، و سیستمی از تهویه با ساختارهای مخروطی که هوای تازه را از دل سنگ به درون می‌کشاند.

یکی از رویدادهای شگفت در تاریخ پر فراز و نشیب خاورمیانه و آفریقا، مهاجرت گروهی از مردم شیراز به سواحل و جزایر شرق آفریقا است. این مهاجرت، که ریشه در قرن دهم میلادی دارد، نه تنها چهره سیاسی و اقتصادی منطقه را دگرگون کرد، بلکه میراث فرهنگی عمیقی از ایران باستان را در دل قاره سیاه کاشت.

سند ۵۱۲ از یک شهر گمشده آمازون با معماری عجیب و کتیبه‌های مرموز پرده برمی‌دارد. آیا این شهر باستانی مرموز واقعیت دارد یا یک داستان خیالی است؟

یک گنجینه باستانی شامل سکه‌های طلا و جواهرات متعلق به دوره بیزانس در نزدیکی دریاچه جلیل (Sea of Galilee) کشف شد. این کشف ارزشمند توسط یک فرد با دستگاه فلزیاب صورت گرفت و قدمت آن به حدود ۱۴۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.

نویسندگان باستان از هفت شاهکار شگفت‌انگیز انسانی سخن گفته‌اند که ما آن‌ها را «عجایب هفتگانه دنیای باستان» می‌نامیم، اما چه بلایی بر سر آن‌ها آمد؟

کشف‌های باستان‌شناسی همیشه برای ما جذاب بوده‌اند. آن‌ها پنجره‌ای به زندگی نیاکان ما و فرهنگ‌های تمدن‌های باستانی می‌گشایند، اما همه یافته‌ها هم زیر ذره‌بین حقیقت‌سنجی دوام نمی‌آورند. 

بررسی هنر صخره‌ای کشف‌شده با قدمت پنج هزار ساله ممکن است چهره حاکمان اولیه مصر پیش از ظهور نخستین فرعون را به تصویر کشیده باشد.

میراث باستانی، گنجینه‌ای ارزشمند و بازتاب‌دهنده هویت هر ملت است. اما پرسش اساسی اینجاست که چگونه می‌توان این هویت را پاس داشت و از آن به درستی مراقبت کرد؟ مروری بر عملکرد دولت‌ها و نسل‌های گوناگون نشان می‌دهد که با گذشت زمان، دغدغه حفظ این یادگارهای کهن رو به افول گذاشته و وضعیت نگهداری آن‌ها نگران‌کننده‌تر شده است. چگونه است که این ثروت ملی، که هزاران سال پابرجا مانده، در سال‌های اخیر شاهد تخریب و بی‌توجهی بوده است؟ چه عواملی سبب می‌شوند که این میراث نه تنها برای مردم، بلکه برای برخی دولتمردان نیز اهمیت خود را از دست بدهد؟ چه کسانی در این میان مقصرند و چرا دیوارهای یک بنای تاریخی جولانگاه یادگاری‌نویسی‌ها می‌شود؟ در همین راستا به مناسبت فرارسیدن «روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی»، روزنامه اینترنتی فراز با دکتر «مجید منتظر ظهوری»، عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، به گفت‌وگو نشسته تا زوایای این موضوع مهم را بررسی کند.

دکتر مجید منتظرظهوری: ما در حوزه میراث‌فرهنگی هم کارنامه مثبت داریم و هم منفی؛ اما باید بپذیریم بخش منفی و کمبودها در میراث‌فرهنگی به‌ویژه بافت‌تاریخی و ابنیه، بسیار بیشتر از کارنامه مثبت او است |هر منطقه و شهری که میزان بافت و بنای تاریخی‌اش بیشتر باشد قطعا با چالش‌های بیشتری برخوردار است | هیچ‌گاه تلاشی صورت نگرفته است که با آموزش به مردم، صلحی میان مردم و تاریخ برقرار شود‌| آن بخشی از سودجویی جامعه که منجر به تخریب بناها می‌شود، شاید تحت شعاع اقتصاد و جامعه باشد.