توقع داریم ایران کنار مردم افغانستان بایستد

«نصرالله صادقی‌زاده نیلی» سیاست‌مدار افغانستانی و نماینده سابق استان دایکندی در مجلس افغانستان، معتقد است مردم هزاره برای حفظ دستاوردهای ۲۰ سال اخیر خود مقاومت و ایستادگی خواهند کرد و اجازه نمی‌دهند طالبان بر سرزمین آن‌ها حاکم شوند. او در گفت‌وگو با خبرنگار «فراز» درمورد وضعیت این‌روزهای مناطق هزاره‌نشین، نقش ایران در روند صلح افغانستان و عدم تغییر طالبان صحبت کرده است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.

آقای صادقی‌زاده به نظر شما آیا طالبان واقعا تغییر کرده‌اند؟

طالبان از دیدگاه من تغییر نکرده‌اند. به دلیل اینکه اصول و رفتار این گروه همان‌گونه است که در دهه ۷۰ بود. طالبان به دنبال ایجاد حکومت اسلامی متمرکز یا همان امارت اسلامی است که معنا و مفهوم آن عدم پذیرش افکار و اندیشه‌های غیرطالبانی است. امارت اسلامی حکومت یک جانبه‌ای است که طالبان با تفسیری که خودشان از دین دارند با سخت‌گیرانه‌ترین حالت ممکن می‌خواهند حاکمیت خود را در افغانستان به وجود بیاورند. پشتیبانان و حامیان طالبان نیز هم‌چنان از این گروه حمایت می‌کنند. کشورهای غربی و پاکستان به شدت از این گروه حمایت می‌کنند. علاوه‌بر این در سال‌های اخیر حدود ۲۲ گروه‌ تروریستی دیگر نیز در افغانستان سر بلند کرده‌اند و در کنار طالبان در افغانستان مشغول به جنگ هستند. لذا معتقدم هیچ‌گونه تغییری در طالبان به وجود نیامده است و حتی می‌توان گفت این گروه رویه خشن‌تر و بدتری نیز نسبت به گذشته در پیش گرفته‌اند.

این‌روزها جنگ میان نیروهای امنیتی و طالبان شدت گرفته اما این گروه کمتر موفق به تصرف مناطق هزاره‌نشین شدند. دلیل این موضوع چی هست؟ 

مردم شیعه و هزاره افغانستان بر این باورند که بازگشت طالبان به معنای نابودی سرنوشت آن‌ها و تمام دستاوردهای ۲۰ سال اخیر است و نگرانی عمیقی از این بابت دارند. می‌توان گفت بازگشت طالبان برای هزاره‌ها به معنای اسارت جدید تاریخی است. لذا مردم با تمام قوای خود آمادگی دارند تا از سرزمین‌شان دفاع کنند و نمی‌گذارند طالبان بر سرزمین آن‌ها حاکم شوند. درصورت حاکمیت طالبان دستاوردهایی که در ۲۰ سال اخیر به دست آورده‌ایم از جمله؛ آزادی بیان، حقوق اقلیت‌ها و مذاهب مختلف، جایگاه قومی مردم هزاره که همه این‌ها در نظام جمهوریت به وجود آمده است، از بین می‌رود و یک زندگی تلخ در اسارت طالبان در پیش خواهیم داشت. لذا به همین خاطر است که مردم برای دفاع از سرزمین‌شان به پا خواسته‌اند و مقاومت می‌کنند.

پس معتقدید حضور امریکا در افغانستان باعث ایجاد جایگاه بهتری برای هزاره‌ها شد؟

نباید این موضوع را فراموش کنیم که حضور امریکایی‌ها به خاطر ما نبوده است. امریکا به خاطر منافع و مسائلی که برای خود داشتند به افغانستان آمدند و تغییراتی که در ۲۰ سال اخیر با حضور آن‌ها در افغانستان رقم خورد، نتیجه غیرمستقیم و فرصتی تاریخی برای اقلیت‌ها خصوصا هزاره‌ها به وجود آورد.

برخی جریانات در ایران سعی در تطهیر طالبان دارند نظر شما در این‌باره چیست؟

درمورد تطهیر طالبان بهتر است این گروه خودش این کار را با عملکرد خود انجام دهد نه دیگران. وقتی طالبان همچنان بر همان مسیر و روش خشونت‌آمیز خود ادامه می‌دهد، هیچ کسی نمی‌تواند آن‌ها را تطهیر کند. شاید جریان‌هایی در ایران به دلایل دشمنی عمیقی که با امریکا دارند و نظامی که امریکا در افغانستان به وجود آورده است، نمی‌خواهند دستاوردی برای امریکایی‌ها وجود داشته باشد و به همین دلیل تلاش می‌کنند چهره طالبان را موجه جلوه دهند. هرچند من فکر می‌کنم با این کار چهره طالبان  موجه نخواهد شد. طالبان باید خودشان چهره خود را در عمل تطهیر کنند.

دامن زدن به چنین مسائلی باعث نمی‌شود در بلند مدت ایران نیز از اتفاقات اخیر افغانستان متضرر شود؟

وضعیت افغانستان یقینا به عنوان یک کشور همسایه با تاریخ و زبان و فرهنگ مشترک و البته هم‌مرز با ایران تاثیرگذار خواهد بود. ناامنی در افغانستان قطعا تاثیرات بدی در ایران خواهد گذاشت. بسیاری از مردم افغانستان برای حفظ جان خود مجبور شده‌اند به کشور همسایه پناه بیاورند. ایجاد نظام جدید در افغانستان تاثیرات زیادی بر وضعیت ایران خواهد گذاشت. اگر نظام فعلی در افغانستان ادامه پیدا کند ما امیدوار هستیم روابط خوبی که دو کشور داشته‌اند، ادامه پیدا کند. اگر نظام جدیدی روی کار بیاید که باورهای دینی‌اش بر استراتژی و تصمیمات آن‌ها تاثیرگذار باشد یقینا می‌تواند برای ایران دردسرساز باشد.

به نظر شما ایران چقدر می‌تواند در روند صلح تاثیرگذار باشد؟

ایران به لحاظ قدرت منطقه‌ای و علاوه‌بر آن حضور ۳ میلیون مهاجر افغانستانی در این کشور و روابط اقتصادی و تجاری که با افغانستان دارد می‌تواند خیلی تاثیرگذار باشد. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با کشورهایی که در قضیه افغانستان دخیل‌اند و اغلب مخالف حضور طالبان و حکومتی تحت عنوان امارت اسلامی هستند، نقش مهمی ایفا کند. مردم افغانستان نیز انتظارشان این است که در چنین شرایطی ایران و کشورهای منطقه در کنار آن‌ها بایستند و فعالیت مثبتی در این زمینه انجام دهند.

خشونت‌ها در افغانستان به اوج خود رسیده است. تخمین زده می‌شود نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر در نتیجه‌ خشونت‌های اخیر آواره شده‌اند. همچنین صدها تن در نتیجه‌ درگیری‌ها کشته شدند. نگرانی‌ها و ناامیدی‌های بی‌سابقه‌ای میان مردم افغانستان ایجاد شده است. آخرین نشست صلح میان هیأت افغانستان و طالبان دستاورد قابل توجه نداشت و مهمترین دستاورد آن ادامه روند گفت‌وگوها بود.

با این حال محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان در سخنرانی‌اش به مناسبت عید قربان در این کشور گفت که برای سه تا شش ماه آینده یک برنامه فوری و عملی برای تغییر وضعیت جنگ افغانستان تهیه شده و این برنامه قادر به تغییر وضعیت جنگ در افغانستان خواهد بود.