کفگیر سدهای تهران به ته دیگ رسیده!

عیسی بزرگ‌زاده -سخنگوی صنعت آب کشور- تصاویر منتشر شده از کاهش آب سدهای تهران را هشدار جدی درمورد وضعیت آبی پایتخت دانست و درباره حجم آب باقی‌مانده در سدهای تهران این‌طور توضیح داد: «سد امیرکبیر حدود ۱۹ میلیون مترمکعب آب کمتری نسبت به سال گذشته در همین زمان دارد و میزان آب سد لتیان حدود ۱۰ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است. در مجموع آب ۴ سد امیرکبیر، سد لتیان، سد لار و سد ماملو کمتر از حدود ۶۰ میلیون مترمکعب آب دارند که بخشی از آن رسوبات ناچیز است. سدهای تهران به کف رسوبات نزدیک شده‌اند و آب در اختیار چندانی برای انتقال وجود ندارد.»

بزرگ‌زاده بارش‌های چند روز گذشته را مختصر و ناچیز عنوان کرد و گفت: «این بارش‌ها به معنای تامین منابع آبی تهران نیست و اعلام هواشناسی برای اطلاع‌رسانی به مردم و احتیاط در رانندگی، ترافیک و... است. میزان ۵ تا ۱۰ میلیمتر بارش تاثیری روی میزان آب پشت سدها ندارد، مقدار آب فقط صرف نفوذ می‌شود و به روان‌آب تبدیل نمی‌شود که حجم ذخائر پشت سدها را افزایش دهد.

سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به پایین آمدن داغ‌آب (رد آب روی دیواره‌ی سد) و به سطح هشدار رسیدن سدها، خشکسالی تهران در سال ۱۳۷۵ را غیرقابل مقایسه دانست و توضیح داد: «سال ۱۳۷۵ هم تهران به وضعیت بی‌آبی و خشکسالی رسید ولی آن زمان جمعیت پایتخت و شهرهای اطراف مانند کرج، فیروزکوه، دماوند و... سایر شهرها و مناطقی که منابع آبی مشترک دارند، بسیار کمتر بود. منابع آبی تهران و اطراف پاسخگوی میزان نیاز کنونی و جمعیت بالایی نیست که در سال‌های اخیر به تهران و شهرهای اطراف سرازیر شده‌اند.»

در استان تهران سالانه حدود ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب شرب مصرف می‌شود، در حالی‌که مصرف سالانه کل کشور حدود ۹ میلیارد مترمکعب است. عیسی بزرگ‌زاده پس از ذکر این نکته، درمورد پیامدهای آبی افزایش جمعیت تهران گفت: «تهران با توجه به منابع محیط‌زیستی، پاسخگوی جمعیت ۲-۳ میلیون و حداکثر ۵-۶ میلیون است و دست‌اندازی مداوم به منابع زیستی اطراف، مشکل این جغرافیا را افزایش داده است. عدالت فضایی در کشور رعایت نشده و فرصت‌ها در شهرها و استان‌های دیگر توزیع نشده است؛ شهرهای بزرگ فرصت‌ها را از کانون‌های جمعیتی دیگر ربودند و حالا نمی‌توانند پاسخگوی نیاز مردم باشند.»
حل مشکل آب کشور راهکار ساده‌ای ندارد ولی به این واقعیت چشم می‌بندیم و از تصمیم‌های سخت فرار می‌کنیم.

سدهای ایران خالی شده‌اند، مسئولان فقط هشدار می‌دهند

کم‌آبی و خشکسالی در ایران، فقط یک خبر یا هشدار نیست، بحرانی جدی است که از سال‌ها پیش درمورد آن هشدار داده شده بود ولی مسئولان در هیچ دولتی به آن توجه نکردند و وضعیت روز به روز بدتر شد.

۲۵ دی ۱۳۹۶ هدایت فهمی -معاون دفتر برنامه ریزی آب و آبفای وزارت نیرو- با اشاره به اینكه بارش‌های كمتر از ۵ میلی متر به روان آب تبدل نمی شوند، افزود: «نسبت به سال گذشته بیش از ۲۵ درصد روان‌آب‌ها كاهش یافته است ... حجم مخازن كنونی با توجه به آب ذخیره‌ای سال قبل، در حد ۴۰ تا ۴۱ درصد پر است و با ادامه این وضعیت به‌طور جدی در بسیاری مناطق دچار كمبود آب می‌شویم یا اینكه ناچار خواهیم بود در برخی شهرها جیره‌بندی اعلام كنیم.»

رضا راعی -رئیس گنجینه ملی آب وزارت نیرو- «در سال آبی گذشته ۵۴ میلیمتر بارندگی داشتیم یعنی ۳۴ درصد كاهش بارندگی نسبت به سال گذشته داریم و نسبت به بلندمدت شاهد ۶۰٪ كاهش بارندگی هستیم. هم اینک وارد بحران واقعی آب شده‌ایم؛ پس از گذشت یک‌سوم سال آبی و در حالی‌كه متوسط بارندگی كشور ۲۴۰ میلی‌متر است، امسال فقط ۳۶ میلی‌متر بارندگی داشته‌ایم.»

۲۳ خرداد ۱۴۰۰ هدایت فهمی -رئیس مركز تحقیقات پژوه آب‌گستر- به انواع خشكسالی در كشور اشاره و بیان كرد: «اولین شكل خشكسالی، «خشكسالی هواشناسی» است؛ وقتی میزان بارش‌ها از متوسط درازمدت بیش از ۱۰ تا ۱۵ ٪ كمتر شود ما وارد فاز خشكسالی هواشناسی خواهیم شد. میزان بارندگی در كشور ۱۴۲ میلیمتر است. بارندگی متوسط ما تا الان ۲۱۶ میلیمتر بوده یعنی ۵۲ درصد كمتر از بارش سال گذشته است و بنابراین از اسفندماه ۱۳۹۹ عملاً وارد خشكسالی هواشناسی شده‌ایم.»

۱۸ دی ۱۴۰۱ محمدرضا بختیاری مدیرعامل شركت آب و فاضلاب استان تهران در مصاحبه با برنامه «صبح و گفتگو» رادیو گفت: در حال حاضر مصرف آب شرب در تهران ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار متر مكعب است. سومین سال خشكسالی است، میزان بارندگی در سال جاری نیز اصلاً خوب نبوده و حدود ۶۵ درصد نسبت به سال قبل كسری بارندگی داریم. وضعیت حجم مخازن سدها نامناسب و حدود ۲۶۰ میلیون متر مكعب است كه نسبت به سال قبل ۷۰ میلیون مترمكعب كسری دارد.

۱۳ اسفند ۱۴۰۳ حسام خسروی: ۵ سال خشکسالی پی‌ در پی داشته‌ایم و بالغ بر ۴۵ ٪ از بارندگی بلندمدت عقب هستیم و بارندگی پیش رو به‌خوبی پیش‌بینی نمی‌شود. انشاالله مردم با ما همكاری كنند، چراكه اگر ۲۰درصد از مصارف شهری كاهش یابد با كمترین تنش آبی، فصل گرما را خواهیم گذراند و جیره‌بندی پیش نخواهد آمد.

واقعیت را به مردم بگویید: آب نداریم

تنش آبی، بحران کم‌آبی و شروع خشکسالی خبر امروز و دیروز و یک سال و دو سال اخیر نیست و دست‌کم از ۲۰-۱۵ سال پیش درباره رسیدن شرایط امروز، هشدار داده می‌شد اما مسئولان و سیاست‌گذاران در  بخش‌های مختلف هشدارها را جدی نگرفتند و هنوز هم به آن بی‌توجه هستند.

صنایعی که مصرف آب بالایی دارند، در مناطق کم‌آب جانمایی می‌شوند، ساخت سدها بدون کارشناسی کافی که به تغییر اقلیم منجر می‌شود و در کاهش بارندگی‌ها موثر است، تداوم کشاورزی با روش سنتی، تدوام استفاده از آب شرب در صنعت، حفر چاه‌های عمیق، کشت محصولات کشاورزی پرمصرف مانند هندوانه و... همچنان در کشور ادامه دارد.

وضعیت فعلی ما در کشورهای دیگر نیز پیش آمده است و مسئولان و سیاست‌گذاران با استفاده از روش‌های مختلف باقی‌مانده‌ی منابع آبی را مدیریت کرده‌اند ولی در ایران هنوز آب شرب نه‌تنها برای استحمام و شستن حیاط و ماشین، ساخت‌وساز و آبیاری باغچه‌ها، حتی برای سیفون و فاضلاب هم استفاده می‌شود.

مهدی چمران -رئیس شورای شهر تهران- امروز به رسانه‌ها گفت: «قرار است آبفا ۵۰ تا ۷۰ حلقه چاه عمیق ۲۵۰ متری حفر کند تا آب شرب مورد نیاز تهران تأمین شود. این اقدام چاه‌های دیگر را خشک خواهد کرد. ما نامه‌ای با تمام استدلال‌ها به روسای سه قوه فرستاده‌ایم که این منابع تا سه سال دیگر مجددا خشک خواهد شد و این کار را صلاح نمی‌دانیم. حفر چاه ساده‌ترین کار اما خطرناک است. ما دیگر چاهی حفر نمی‌کنیم و اگر چاهی هست به آبفا تحویل می‌دهیم.»