چراغ سبز وزارت کار به جذب دوباره اتباع خارجی؟

به گزارش فراز؛ بر اساس ماده ۱۲۰ قانون کار اتباع بیگانه نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند مگر آنکه دارای روادید ورود با حق کار مشخص بوده و مطابق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه، پروانه کار دریافت کرده باشند.

کارشناسان همواره نسبت به ورود غیرقانونی اتباع بیگانه به کشور به جهت اشغال فرصت‌های شغلی و بهم ریختن بازار کار، ملاحظات امنیتی و پیامدهای سوء اجتماعی و سیاسی هشدار داده و بر لزوم برخورد جدی‌تر با اتباع غیرمجاز تأکید کرده‌اند.

به نوشته ایسنا، از ابتدای امسال طرح بازگرداندن اتباع غیرمجاز در دستور کار دستگاه‌های ذیربط قرار گرفت که در ظاهر اقدامی موثر در جهت ساماندهی اتباع بیگانه و حمایت از کارگران و بازار کار بود ، اما حقیقت آن است که دستاورد ملموس این طرح زمانی قابل دفاع خواهد بود که بازگرداندن مجدد اتباع غیرمجاز را شاهد نباشیم.

کارشناسان حوزه کار معتقدند نباید تلاشی که برای شناسایی و بازگرداندن اتباع غیرمجاز در پیش گرفته شده را نادیده گرفت و موجب تکرار همان رویه سابق شد. به این معنا که از یک سو طرحی با چنین وسعت و تلاش شبانه‌روزی دستگاه‌های متولی از جمله وزارت کشور به اجرا در بیاید اما از سوی دیگر به بهانه‌هایی نظیر عدم تمایل نیروی کار ایرانی یا خالی شدن دست کارفرمایانی که از به کارگیری اتباع غیرمجاز سود می بردند، چراغ سبزی برای جذب دوباره آنها داده شود و با موج بی سابقه بازگشت مجدد اتباع به کشور مواجه شویم.

چندی قبل معاون اشتغال وزیر کار در حاشیه جلسه شورای برنامه‌ریزی ولایت مازندران که با حضور معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری برگزار شد، از ابلاغ مصوبه‌ای به استانداران خبر داد که به موجب آن در صورت نیاز کارفرمایان به جذب نیروی کار خارجی و به شرط نبود داوطلب ایرانی یا به حد نصاب نرسیدن نیروی مورد نیاز، امکان صدور مجوز برای کارفرمایان با دریافت مجوز شورای تامین فراهم شود.

وی گفت: این شیوه نامه از ابتدای مهر ماه به همه استان‌های غیرممنوعه برای اشتغال اتباع که ۱۵ استان است ابلاغ و اجرای آن آغاز شده است و برای اولین بار است که موضوع ویزای کارگری برای این دسته نیروها تعریف می‌شود.تا جایی که امکان داشته در تعامل با همه مجریان و ذینفعان دولتی و بخش خصوصی تلاش کرده‌ایم ضوابط و مقررات لازم پیش‌بینی شود، اما اگر هم نواقصی وجود داشت این امکان برای بازنگری وجود دارد.

به گفته حسینی، به طور معمول نیروی کار اتباع با ویزای گردشگری وارد ایران می‌شدند به همین دلیل امکان ارزیابی از شرایط، نوع و وضعیت اشتغال این دسته از افراد را نداشتیم اما در فرایند جدید برابر تقاضای کارفرمای ایرانی چنانچه نیروی کار داخلی برای شغل درخواستی نباشد می‌توان از نیروی کار خارجی استفاده کرد. به این نحو که متقاضیان جذب نیروی کار اتباع ملزم هستند درخواست خود را با نوع کار و دستمزدی که می‌خواهند بپردازند در سامانه جست‌وجوی شغل به نشانی kar.gov.ir بارگذاری می‌کنند و اگر نیروی کار ایرانی داوطلب نبود وزارت کار اجازه استفاده از نیروی کار اتباع را به آنها می‌دهد. سپس متقاضیان به سامانه اتباع به نشانی eatba.mcls.gov.ir مراجعه و درخواست خود را به ثبت می‌رسانند و در صورت وجود داوطلب خارجی، اتباع افغانستانی را به خدمت می‌گیرند.

در حال حاضر از ابتدای مهرماه امسال صدور ویزای کار اتباع افغانستانی با همکاری وزارت کشور و وزارت امور خارجه آغاز شده و طبق گفته مسئولان وزارت کار، کارفرمایان می‌توانند از طریق سامانه اشتغال اتباع خارجی برای جذب نیروی کار مورد نیاز از اتباع خارجی درخواست خود را ثبت کنند. این درحالی است که از یک طرف جوانان آماده به کار بسیاری در کشور هستند و از طرفی فرصت‌های شغلی خالی زیادی وجود دارد که تمایلی به پذیرش آنها نیست. البته وزارت کار اعلام کرده اولویت جذب با نیروی کار ایرانی است و در صورتی که داوطلب ایرانی نبود، کارفرمایان مجاز به استفاده از اتباع افغانستانی هستند.

بعد از ابلاغ شیوه‌نامه جدید و ثبت درخواست کارفرما و موافقت وزارت کار، نیروی کار خارجی به کنسولگری مراجعه کرده و از این پس با ویزای کار وارد ایران می‌شود و به مراکز کفالت مراجعه می‌کند.

در همین راستا سید مالک حسینی ـ‌ معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار در دومین نشست کمیسیون تخصصی شورای عالی اشتغال از آغاز صدور ویزای کارگری برای اتباع افغانستانی خبر داد و درباره جزئیات آن گفت: از ابتدای مهر ۱۴۰۴ با همکاری وزارت کشور و وزارت امور خارجه، صدور ویزای کارگری به ویژه برای اتباع افغانستانی آغاز شده و کارفرمایان می‌توانند از طریق سامانه اشتغال اتباع خارجی درخواست خود را ثبت کنند. 

وی تاکید کرد که در صورت نبود کارجوی ایرانی داوطلب، برای سال اول ویزای ۹ ماهه صادر می‌شود که بر اساس عملکرد نیروی کار خارجی و همچنین شرایط عرضه نیروی کار ایرانی با درخواست کارفرما قابلیت صدور مجدد برای سال بعد از مبدا را خواهد داشت.توافق اولیه با وزارت امور خارجه برای صدور حداکثر ۲۰۰ هزار ویزای کارگری در سال اول بر اساس تقاضا صورت گرفته و هدف اصلی این فرایند، شفاف‌سازی و رصد نیروی کار مجاز اتباع خارجی برای جلوگیری از ورود غیرقانونی است.

معاون اشتغال وزارت کار یادآور شد که تنها در صورتی اجازه استفاده از نیروی کار خارجی را خواهیم داد که هیچ نیروی کار ایرانی برای آن موقعیت کاری وجود نداشته باشد.

مطابق گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور مهاجران، در سال ۱۴۰۳ بیش از ۵۵۹ هزار مهاجر افغانستانی از ایران خارج شده‌اند که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۳ با رشد ۱۸ درصدی همراه بوده است. به گفته کارشناسان، چنانچه نیروی کار خارجی از مسیر صحیح و قانونی وارد کشور شود و ورودش به بازار کار ایران و فعالیت کارگران آسیب نرساند، می‌تواند مجوز ورود دریافت کند. با صدور ویزای کارگری برای اتباع خارجی امکان آمایش آنها و اینکه در کدام بخش از اقتصاد حضور دارند و کارگران را دچار مشکل می‌کنند، مشخص می‌شود. همچنین سرشماری و امکان حضور قانونمند آنها در بازار کار فراهم و جلوی اجحاف در حق کارگران ایرانی ماهر و آموزش دیده گرفته می‌شود.