استخدام اتباع صرفا برای مشاغل ساختمانی و دامداری

نخعی‌راد از اصل هشتاد و پنجمی شدن دفاع می‌کند و می‌گوید برای بررسی بیش از ۶۰۰ پیشنهاد نمایندگان، این روش ضروری بوده است. به گفته او، این لایحه مثل لایحه حجاب نیست که جامعه را هدف بگیرد، بلکه ساختار اداری مربوط به مهاجرت را سامان می‌دهد.به گفته نخعی‌راد، این لایحه مانعی برای اخراج اتباع غیرمجاز نخواهد بود، بلکه هدف آن، خروج تمامی مهاجران غیرمجاز، صدور ویزای کاری برای مهاجران بر اساس نیاز بازار کار و تعیین سقف جمعیتی آنان در مناطق مختلف کشور است.

در ادامه مصاحبه کامل عباس نخعی‌راد، از اعضای کمیسیون امور داخلی و عضو کمیسیون مشترک لایحه ساختار، وظایف و اختیارات مجلس را می‌خوانید.

با توجه به عضویت شما در کمیسیون مشترک بررسی لایحه سازمان ملی مهاجرت، برخی شائبه‌ها در خصوص اینکه چرا این لایحه تحت اصل ۸۵ بررسی می‌شود، وجود دارد.

فوریت این لایحه برای رسیدن به نتیجه کاملا احساس می‌شد. با توجه به این که حدود ۶۰۰ پیشنهاد از سوی نمایندگان مطرح شده، اگر بخواهیم این پیشنهادها را در صحن بررسی کنیم، ممکن است بررسی آن بیش از یک سال زمان ببرد.

این انتقاد وجود دارد که لایحه مهمی مثل بودجه با آن حجم در مدت کوتاه‌تری در صحن مجلس بررسی می‌شود.

موضوع این است که بررسی بودجه، عمدتا در کمیسیون تلفیق انجام می‌شود و از حجم زیادی از جزيیات و پیشنهادهای نمایندگان صرف نظر می‌شود. بودجه محدودیت‌هایی دارد و خیلی از پیشنهادها در فرایند بررسی نادیده گرفته می‌شوند. اما در مورد این لایحه، نمایندگان بر پیشنهادهای خود اصرار دارند و نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. به همین دلیل، مجلس تصمیم درستی گرفت که آن را به کمیسیون مشترک بسپارد.

چهار کمیسیون مرتبط در این زمینه مشارکت دارند: کمیسیون امور داخلی (۹ نفر)، کمیسیون امنیت ملی (۷ نفر)، کمیسیون اجتماعی (۵ نفر) و کمیسیون حقوقی (۲ نفر). یعنی در واقع بررسی این لایحه با مشارکت چهار کمیسیون تخصصی صورت می‌گیرد.

نکته دیگر این است که این لایحه در قالب طرح قبلا توسط نمایندگان بررسی شده بود، در کمیسیون‌ها روی آن کار شده بود و کلیات آن در مجلس تصویب شده بود. جزئیات آن نیز در کمیسیون داخلی و امنیت ملی در حال بررسی بود. بعدا دولت ۱۵ بند از آن طرح را برداشت و به عنوان لایحه ارائه داد. چون دولت هم اعتقاد داشت که این موضوع مهم است و باید پیگیری شود. در حال حاضر هم جلسات کمیسیون مشترک آغاز شده‌اند. نخستین جلسه کمیسیون برگزار شده و جلسه اول کارگروه هم تشکیل شده است.

با توجه به تجربه لایحه‌هایی مانند لایحه حجاب که به‌رغم تصویب طبق اصل ۸۵ در اجرا موفق نبودند، نگرانی‌هایی نسبت به نتیجه بررسی لایحه اساسنامه سازمان مهاجرت در کمیسیون اصل ۸۵ هم وجود دارد.

این لایحه کاملا با موضوع حجاب تفاوت دارد. تمرکز این لایحه بر دستگاه‌های دولتی مرتبط با مهاجرت است. این سازمان‌ها تا امروز زحمت کشیده‌اند، ولی به دلیل نبود انسجام سازمانی، مشکلات اتباع خارجی حل‌نشده باقی مانده‌اند. دولت نیز با مجلس هم‌عقیده است و وزیر کشور در مصاحبه تلویزیونی، از مجلس خواست که هرچه سریع‌تر به این لایحه رسیدگی کند.

این نکته هم اهمیت دارد که زمانی که لایحه‌ای برای تصویب به صحن می‌آید، اغلب نظر کمیسیون موردتوجه قرار می‌گیرد و عموم پیشنهاداتی که در کمیسیون موردقبول واقع نشده، در صحن هم رد می‌شود. بنابراین قرار نیست کیفیت بررسی این طبق اصل ۸۵ پایین باشد؛ امیدواریم طی یکی دو ماه آینده، لایحه را نهایی کنیم.

با توجه به ادغام طرح مجلس و لایحه دولت، برخی منتقدان نسبت به افزایش مواد لایحه از ۱۱ به ۵۶ و انتقال اختیاراتی نظیر صدور ویزا از وزارت خارجه به سازمان ملی مهاجرت، ایرادات شکلی مطرح کرده‌اند. نظر شما چیست؟

یکی از چالش‌های اصلی ما منافع سازمانی است. هر سازمان نگاه خود را دارد و همین مسئله باعث شده تا حالا مشکل اتباع حل نشود. دولت خودش این پیشنهاد را هم ارائه کرده و با آن همسوست. نکته دیگر اینکه برخلاف تصور رایج، لایحه دولت با ادغام در طرح مجلس ۵۶ ماده‌ای نشده است، بلکه دولت ۱۶ مواد اول از طرح مجلس را که حدود ۶۰ ماده داشته انتخاب کرده و در قالب لایحه به مجلس داده است.

به دلیل اینکه کار در مجلس نهایی شده بود، دولت در همراهی با مجلس لایحه‌ داده است. دولت با علم به این که موادی که در لایحه نیاورده در طرح مجلس هست، این کار را انجام داده. نمایندگان دولت از وزارت خارجه تا وزارت اطلاعات و وزارت کشور در جریان طرح مجلس قرار داشته و در جلسات کمیسیون حضور داشتند.

جلسه اخیر کمیسیون مشترک دقیقا چه زمانی برگزار شد و چه تصمیماتی گرفته شد؟

جلسه کمیسیون مشترک دو روز پیش، یعنی همان روز یکشنبه که اصل ۸۵ تصویب شد، برگزار شد. در آن جلسه رئیس، سخنگو و مسئولان تعیین شدند. روز دوشنبه نیز نخستین جلسه کارگروه برگزار شد. پیشنهادهای نمایندگان و سازمان‌ها ابتدا در کارگروه بررسی و سپس در جلسه کمیسیون مطرح می‌شود.

رویکرد کلی کمیسیون نسبت به ساماندهی اتباع چیست؟ آیا این نگرانی وجود دارد که تصویب لایحه مانع خروج اتباع غیرمجاز شود؟

اعضای کمیسیون به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که افراد متخصص و صاحب‌نظر در موضوع دخیل باشند. از کمیسیون امور داخلی با ۲۳ عضو، ۹ نفر رای آوردند و وارد کمیسیون مشترک شدند. این افراد پیش‌تر هم در این موضوع فعال بودند.

برخلاف فضاسازی‌های صورت‌گرفته، این لایحه و کاری که مجلس انجام داده، دقیقا در جهت ساماندهی اتباع است. هدف این است که اتباع غیرمجاز از کشور خارج شوند و حضور اتباع در کشور متناسب با ظرفیت کشور باشد. اصلا این صحبت نیست که با مصوبه مجلس، روند ساماندهی اتباع متوقف یا تعدیل شود. موضوع این است که اتباع غیرمجاز به طور کامل از کشور خارج شوند. حتی اتباعی که مجاز شناخته می‌شوند، مجاز دائمی نیستند و صرفا اجازه موقتی دارند؛ آن‌ها صرفا با دریافت برگه شناسایی در کشور حضور دارند.

در این لایحه پیش‌بینی شده که وزارت کار و امور اجتماعی، متناسب با نیاز کشور و با درخواست کارفرماها، اتباع را صرفا برای مشاغل خاصی مثل صنایع ساختمانی و دامداری پذیرش کند. آن‌ها اجازه ندارند در بازار کار آزاد، کسب‌وکار راه بیندازند یا با ایرانی‌ها رقابت کنند. اطلس مشاغل در لایحه دولت و طرح مجلس پیش‌بینی شده، اسکان آن‌ها نیز سامان‌دهی می‌شود و طبق این لایحه، مثلا فقط سه درصد از جمعیت یک منطقه می‌توانند اتباع باشند تا یک نقطه به محل تجمع آن‌ها تبدیل نشود. کسانی که علیه این لایحه صحبت می‌کنند یا در جریان جزئیات آن نیستند یا با اجرایی شدن آن، منافع خود را از دست می‌دهند.

آیا کمیسیون مشترک امکان اعمال پیشنهادهای منتقدان حضور اتباع را فراهم کرده است؟

بله، همان‌طور که عرض کردم، حدود ۶۰۰ پیشنهاد از نمایندگان دریافت کرده‌ایم. تمامی این پیشنهادها در کارگروه بررسی می‌شود. برخی از آن‌ها تکراری یا مشابه هستند و خلاصه‌سازی می‌شوند. ما برای هفته آینده از نمایندگانی که پیشنهاد ارائه داده‌اند، دعوت کرده‌ایم تا در کمیته حاضر شوند و توضیحات خود را ارائه دهند. در صورت نیاز، در جلسات کمیسیون نیز از آن‌ها دعوت خواهد شد.